Cả nước đang bước vào mùa cao điểm dịch sốt xuất huyết, khi thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều, tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi vằn truyền bệnh phát triển. Theo báo cáo của Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), tính đến giữa tháng 7, cả nước ghi nhận hơn 32.000 ca mắc sốt xuất huyết, trong đó khu vực miền Nam chiếm hơn 70% tổng số ca.
Đặc biệt đáng chú ý, theo các nghiên cứu giám sát dịch tễ, Việt Nam lưu hành cả 4 tuýp virus sốt xuất huyết (Den-1, Den-2, Den-3, Den-4). Tuy nhiên, hiện tuýp virus Den-2 đang chiếm ưu thế trong cộng đồng so với Den-1 trước đây. Đây là chủng có khả năng gây ra các biến chứng nghiêm trọng như sốt xuất huyết nặng và hội chứng sốc do sốt xuất huyết, đồng thời liên quan đến các đợt bùng phát dịch cao hơn. Sự thay đổi tuýp virus gây bệnh cũng tạo ra khoảng trống miễn dịch, khiến số ca sốt xuất huyết dễ tăng cao. Nguy hiểm hơn, người đã từng mắc các tuýp virus khác trước đây cũng có nguy cơ gặp biến chứng nặng khi tái nhiễm với tuýp virus Den-2.
Hiện sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Các phương pháp điều trị bệnh chủ yếu là điều trị theo triệu chứng. Một số người mắc sốt xuất huyết giai đoạn đầu không có triệu chứng rõ rệt, chủ quan tự mua thuốc uống hoặc tự điều trị tại nhà. Tuy nhiên, bệnh có thể đột ngột trở nặng ở giai đoạn giảm sốt hoặc hết sốt từ ngày thứ 3, thứ 7. Người bệnh cần đặc biệt chú ý các dấu hiệu bất thường để nhập viện kịp thời. Nếu điều trị chậm trễ, người bệnh có thể nhanh chóng rơi vào sốc, giảm tiểu cầu, thoát huyết tương, cô đặc máu khiến các cơ quan nội tạng không nhận đủ máu và oxy dẫn đến suy đa cơ quan.
Trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người có cơ địa thừa cân béo phì, người lớn tuổi, người mắc các bệnh nền mạn tính với hệ miễn dịch yếu cần theo dõi sát các triệu chứng của sốt xuất huyết để nhập viện kịp thời. Phụ nữ mang thai nhiễm sốt xuất huyết còn tăng nguy cơ sảy thai, sinh non, nhất là giai đoạn chuyển dạ, nguy cơ xuất huyết nặng và gặp các biến chứng có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Mẹ mắc sốt xuất huyết chuyển dạ có thể truyền virus cho trẻ khi chào đời, khiến trẻ có nguy cơ tử vong cao.
Sốt xuất huyết gây ra 3 biến chứng nguy hiểm gồm thoát huyết tương, xuất huyết các cơ quan và suy đa cơ quan. Trong đó, virus làm tăng tính thấm thành mạch gây thoát huyết tương, giảm thể tích tuần hoàn máu dẫn đến sốc, tụt huyết áp, ngừng tim. Virus còn gây giảm tiểu cầu dẫn đến xuất huyết các cơ quan và mất máu nặng có thể tử vong. Bên cạnh đó, virus cũng tấn công vào đa các cơ quan gây suy gan, suy thận, suy tim, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp…
Việt Nam đã chính thức sử dụng vaccine sốt xuất huyết Takeda (Nhật Bản) từ tháng 9-2024. Vaccine này là thành quả nghiên cứu nhiều thập kỷ. Vaccine phòng ngừa đầy đủ 4 tuýp virus sốt xuất huyết (Den-1, Den-2, Den-3, Den-4), được chỉ định cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn. Người chưa mắc bệnh hay đã mắc bệnh đều cần tiêm để giảm nguy cơ nhiễm, tái nhiễm và biến chứng nặng. Lịch tiêm đơn giản chỉ 2 mũi cách nhau 3 tháng, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh hơn 80% và nguy cơ nhập viện hơn 90%. Vaccine này không dùng cho phụ nữ mang thai nên cần tiêm xong ít nhất 1-3 tháng trước khi có thai.
Vì vậy, người dân cần tiêm vaccine sốt xuất huyết sớm, không đợi cao điểm mùa dịch mới tiêm chủng. Lý do là sau tiêm, vaccine cần trung bình 2 tuần để tạo kháng thể bảo vệ. Mỗi người cần tiêm đủ 2 mũi vaccine mới đạt hiệu quả bảo vệ tối đa. Việc này giúp giảm tỷ lệ mắc sốt xuất huyết, biến chứng, tốn kém chi phí điều trị.
Bất kỳ ai cũng có khả năng mắc sốt xuất huyết, trong khi bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Người có các bệnh lý mãn tính càng có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng và kéo dài sau khỏi bệnh. Tình hình sốt xuất huyết gia tăng đang gây áp lực lớn cho ngành y tế.
Khi sốt liên tục từ hai ngày trở lên, người bệnh cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hạ sốt như aspirin hoặc tự truyền dịch vì có thể gây biến chứng nghiêm trọng. Bệnh nhân cần được bác sĩ thăm khám để phân loại mức độ bệnh và chỉ định điều trị phù hợp. Cần nhập viện ngay khi có dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như li bì, mệt mỏi, nôn ói và đau bụng nhiều, chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu không liên quan kỳ kinh nguyệt…
Bên cạnh tiêm vaccine sốt xuất huyết từ sớm, người dân nên tiếp tục chủ động diệt muỗi, bọ gậy và phòng, chống muỗi đốt bằng cách dùng bình xịt, các dụng cụ diệt muỗi; loại bỏ các dụng cụ chứa nước thải, nước đọng, nuôi cá trong bể nước để diệt bọ gậy; mặc quần áo dài tay, ngủ màn kể cả ban ngày…